Hukuk-ı Hususiyye-i Düvel _{Türkiye'de Yazılmış İlk Devletler Özel Hukuku Ders Kitabı}

Transkripsiyon: Dr. Öğr. Üyesi Onur Can Saatcıoğlu

Bu çalışma, II. Meşrutiyet'in ilanından hemen sonra 1908 yılında eski yazı (Osmanlıca) ile basılmış bir ders kitabının transkripsiyonudur. Çalışmanın kaynağı olan eser, 1892'den başlayarak yaklaşık yirmi yıl boyunca Mekteb-i Hukuk-ı Şahane'de (sonradan İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi) devletler özel hukuku dersi vermiş olan Örikağasızade Hasan Sırrı Bey'in bu uzun dönem boyunca kullandığı ders notlarını temel alarak yazdığı kitaptır. Söz konusu eser, Türkiye'de devletler özel hukuku alanında yazılmış ve asıl eser niteliği taşıyan ilk ders kitabı olduğundan, ülkemizde bu alanda verilen eğitimin de kurucu metnidir. Bu özelliğine binaen, erken Cumhuriyet dönemi ders kitaplarında dipnotlar arasında dahi olsa kendisine yer bulabilmiştir. Fakat, daha sonra büyük oranda unutulmuş ve sadece eski yazı okuyabilen kimselerin erişebildiği bir konumda kalmıştır. Bu çalışma ile, oldukça zengin bir içeriğe sahip eser günümüz harflerine aktarılarak yeniden okuyucu erişimine açılmaktadır. Kaynak eserde, bugün için vatandaşlık, yabancılar, kanunlar ihtilafı ve milletlerarası usul hukuku kapsamında görülebilecek pek çok konu aynı sıra ile dört ana başlık altında ele alınmış; ayrıca, yirmi farklı devletin maddi hukukları içerisinden çeşitli hukuki ilişkilere dair detaylı uygulama örneklerine yer verilmiştir. Sırrı Bey'in kitabı, devletler özel hukukunun Türkiye'deki en köklü ve vazgeçilmez hukuk dallarından birisi olduğuna dair farkındalığın artmasına ufak da olsa bir katkı sağladığı ölçüde, çalışma amacına ulaşmış sayılacaktır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
Sırrı Bey
Sırrı Bey ve Devletler Özel Hukuku
Çalışmada Benimsenen Yöntem Hakkında
Dizin
HUKUK-I HUSUSİYYE-İ DÜVEL
İfade-i Müellif
Medhal
BİRİNCİ BAB
TABİİYET
Birinci Fasıl Mütalaat-ı Umumiyye
İkinci Fasıl Tabiiyet-i Asliyye
- 1 - Nesil Esası
- 2 - Mevlid Esası
- 3 - Bazı Kavanin-i Ecnebiyye
- 4 - Tabiiyet-i Asliyye Tayini Hususunda İhtilaf Zuhuru
Üçüncü Fasıl Tabiiyet-i Meksube
- 1 - Telsik
- 2 - Tabiiyet-i Osmaniyye'nin Ziyaı
- 3 - İzdivacın Kadının Sıfatına Tesiri
- 4 - İlhak-ı Arazinin Tabiiyete Tesiri
- 5 - Bazı Kavanin-i Ecnebiyye
- 6 - Tabiiyet-i Meksubeye Müteallik İhtilaf-ı Kavanin
Dördüncü Fasıl Tabiiyete Müteallik Dava-yı Muhtelife
İKİNCİ BAB
ECNEBİLER
Birinci Fasıl Ecnebilere Müteallik Muamelenin Tarihi
- 1 -
- 2 -
- 3 -
- 4 -
İkinci Fasıl Memalik-i Şahane'de Ecnebilerin Hukuk-ı Umumiyyeden Suret-i İstifadesi
Üçüncü Fasıl Memalik-i Şahane'de Ecnebilerin Hukuk-ı Hususiyyeden Suret-i İstifadesi
Dördüncü Fasıl Memalik-i Şahane'de Mazhar-ı Müsaade Olan Ecnebiler
Beşinci Fasıl Memalik-i Şahane'de Eşhas-ı Maneviyye-i Ecnebiyye
- 1 - 121
Altıncı Fasıl Bazı Memalik-i Ecnebiyyede Cari Usul
- 1 - İngiltere ve Şimali Amerika Usulü
- 2 - Avrupa Devletleri Usulü
- 3 - Cenubi Amerika Usulü
ÜÇÜNCÜ BAB
İHTİLAF-I KAVANİN (Conflit des lois)
Birinci Fasıl Kavaid-i Nazariye
- 1 - İstatü Nazariyesi
- 2 - Şahsiyet-i Kavanin
- 3 - Kavanin-i Osmaniyye'nin Hakimiyet-i Mülkiyyesi
- 4- Bazı Kavanin-i Ecnebiyye
İkinci Fasıl Efradın Şahıslarına Müteallik İhtilaf-ı Kavanin
- 1 - Nüfus Vukuatı
- 2 - Ahkam-ı Mefkud
Üçüncü Fasıl Efradın Aile ile Olan Münasebatına Müteallik İhtilaf-ı Kavanin
- 1 - Nikah
- 2 - Talak, İftirak, Fesh-i Nikah
- 3 - Nesep
- 4 - Evlad-ı Tabiiyyenin Meşruiyet İktisabı
- 5 - De'iyy İttihazı (Adoption)
Dördüncü Fasıl Efradın Tasarrufat ile Olan Münasebetine Müteallik İhtilaf-ı Kavanin
- 1 - Hukuk-ı Ayniyye
- 2 - Hukuk-ı Şahsiyye
- 3 - Hakk-ı İhdas ve İhtira
- 4 - Tasarrufat-ı İstihlafiyyenin İntikali
DÖRDÜNCÜ BAB
SALAHİYET VE USUL-I MUHAKEME
Birinci Fasıl Memalik-i Osmaniyye'deki Tebaa-ı Ecnebiyye Hakkında Mahakim-i Osmaniyye'nin Salahiyeti
- 1 - Osmanlı ile Ecnebi Arasında Mütehaddis Dava
- 2 - Ecnebiler Arasında Mütehaddis Dava
İkinci Fasıl Ecnebilere Tatbik Olunan Usul-ı Muhakeme
- 1 -
- 2 -
- 3 -
Üçüncü Fasıl İlamat-ı Ecnebiyyenin Te'siratı
Dördüncü Fasıl Hukuk-ı Hususiyye-i Düvel Nokta-ı Nazarında İflas
LAHİKA
FİHRİST