Kitabın Birinci Baskısından bu yana otuz iki yılı aşkın bir süre
geçti. Bu süre içinde F. Almanya Anayasası madde 3 (2): “Erkek ve
kadınlar eşit haklara sahiptirler” ve bu fıkraya 27.10.1994 tarihinde getirilen ikinci cümle: “Devlet, kadın ve erkeklerin eşitliğinin gerçekten
sağlanmasını özendirir ve varolan dezavantajların giderilmesi için çaba
gösterir.” kurallarına benzer şekilde, 7.5.2004 tarihinde Anayasamızın
10. maddesine de ek fıkra olarak (Ek fıkra: 7.5.2004 - 5170/1 md.):
“Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğinin yaşama
geçmesini sağlamakla yükümlüdür” kuralları, 12.9.2010 tarihli Anayasa değişikliği ile de “Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine
aykırı olarak yorumlanamaz” ek cümlesi getirilmiştir. (Ek
Cümle:12/9/2010-5982/1)
12.9.2010 tarihli Anayasa değişikliği ile getirilen, Devletin alacağı
bu yöndeki tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamayacağı
kuralı, 7/5/2004 tarihli değişiklik ile getirilen garantiyi güçlendirmektedir.
Anayasamızın 10 maddesinin I. fıkrasında yer alan cinsiyet nedeniyle ayırım yasağına göre, kimse cinsiyeti nedeniyle avantajlı ya da
dezavantajlı kılınamaz.
Bununla birlikte Anayasanın 10. maddesine ek fıkra ve ek cümle
olarak getirilen “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu
eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz” kuralları, kadın lehine, cinsler arasında gerçek eşitliğin sağlanmasını amaçlayan bir
farklı davranmayı, yani ayırım yapılmasını haklı çıkarmaktadır.
12
Eşitlik açığının kapatılması (telafisi) ilkesine göre, eşitlik açığını
kapatmak amacıyla kadının avantajlı kılınması, ayırım yasakları anlamında bir farklı davranma oluşturmaz.
Anayasamızın 10. maddesinin II. fıkrasında yer alan “farklı cinslerin eşit haklara sahip olması ilkesi”, kota düzenlemesi yoluyla eşit muamele görme temel hakkını sınırlamayı meşrulaştırmaktadır.
Bugün için pozitif önlemler bile cinsler arasında kapsamlı bir eşitlik
sağlanmasında tam anlamda bir sonuç alınmasını sağlayamamış olmakla birlikte, yine de bu tür önlemler cinsler arasında şans eşitliğini
sağlamada tek çare olarak görünmektedirler.
Anayasamız bakımından Anayasa md. 10 II. fıkrada 12.09.2010 da
gerçekleştirilen değişiklik sonucu, 10. maddenin I ve II. fıkralarının çatışması söz konusu değildir. Çünkü yeni getirilen: “Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz” ek cümlesiyle
kota düzenlemelerinin cinsiyet nedeniyle ayırım yasağına aykırılığı sorunu Anayasa düzeyinde çözümlenmiş ve kota düzenlemelerinin Anayasa hukuksal meşruiyeti sağlanmıştır.
Kitabın basım ve yayımının özenle gerçekleştirmesindeki emek ve
katkısı için Yetkin Basın Yayım ve Dağıtım A.Ş.'nin Yönetim Kurulu
Başkanı ve sahibi Sayın Muharrem Başer’e, kitabın düzetmelerinde özverili ve çok değerli yardımını esigemeyen D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dr.
Öğretim Üyesi Sayın Tijen Dündar Sezer’e ve kitabın düzenlenmesi ve
basımında emeği geçen Yetkin yayınevi yönetim ve çalışanlarına minnet ve teşekkürlerimi ifade etmek istiyorum.
Prof. Dr. Zafer GÖREN
İstanbul Nisan 2023
Kitabın Birinci Baskısından bu yana otuz iki yılı aşkın bir süre
geçti. Bu süre içinde F. Almanya Anayasası madde 3 (2): “Erkek ve
kadınlar eşit haklara sahiptirler” ve bu fıkraya 27.10.1994 tarihinde getirilen ikinci cümle: “Devlet, kadın ve erkeklerin eşitliğinin gerçekten
sağlanmasını özendirir ve varolan dezavantajların giderilmesi için çaba
gösterir.” kurallarına benzer şekilde, 7.5.2004 tarihinde Anayasamızın
10. maddesine de ek fıkra olarak (Ek fıkra: 7.5.2004 - 5170/1 md.):
“Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğinin yaşama
geçmesini sağlamakla yükümlüdür” kuralları, 12.9.2010 tarihli Anayasa değişikliği ile de “Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine
aykırı olarak yorumlanamaz” ek cümlesi getirilmiştir. (Ek
Cümle:12/9/2010-5982/1)
12.9.2010 tarihli Anayasa değişikliği ile getirilen, Devletin alacağı
bu yöndeki tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamayacağı
kuralı, 7/5/2004 tarihli değişiklik ile getirilen garantiyi güçlendirmektedir.
Anayasamızın 10 maddesinin I. fıkrasında yer alan cinsiyet nedeniyle ayırım yasağına göre, kimse cinsiyeti nedeniyle avantajlı ya da
dezavantajlı kılınamaz.
Bununla birlikte Anayasanın 10. maddesine ek fıkra ve ek cümle
olarak getirilen “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu
eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz” kuralları, kadın lehine, cinsler arasında gerçek eşitliğin sağlanmasını amaçlayan bir
farklı davranmayı, yani ayırım yapılmasını haklı çıkarmaktadır.
12
Eşitlik açığının kapatılması (telafisi) ilkesine göre, eşitlik açığını
kapatmak amacıyla kadının avantajlı kılınması, ayırım yasakları anlamında bir farklı davranma oluşturmaz.
Anayasamızın 10. maddesinin II. fıkrasında yer alan “farklı cinslerin eşit haklara sahip olması ilkesi”, kota düzenlemesi yoluyla eşit muamele görme temel hakkını sınırlamayı meşrulaştırmaktadır.
Bugün için pozitif önlemler bile cinsler arasında kapsamlı bir eşitlik
sağlanmasında tam anlamda bir sonuç alınmasını sağlayamamış olmakla birlikte, yine de bu tür önlemler cinsler arasında şans eşitliğini
sağlamada tek çare olarak görünmektedirler.
Anayasamız bakımından Anayasa md. 10 II. fıkrada 12.09.2010 da
gerçekleştirilen değişiklik sonucu, 10. maddenin I ve II. fıkralarının çatışması söz konusu değildir. Çünkü yeni getirilen: “Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz” ek cümlesiyle
kota düzenlemelerinin cinsiyet nedeniyle ayırım yasağına aykırılığı sorunu Anayasa düzeyinde çözümlenmiş ve kota düzenlemelerinin Anayasa hukuksal meşruiyeti sağlanmıştır.
Kitabın basım ve yayımının özenle gerçekleştirmesindeki emek ve
katkısı için Yetkin Basın Yayım ve Dağıtım A.Ş.'nin Yönetim Kurulu
Başkanı ve sahibi Sayın Muharrem Başer’e, kitabın düzetmelerinde özverili ve çok değerli yardımını esigemeyen D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dr.
Öğretim Üyesi Sayın Tijen Dündar Sezer’e ve kitabın düzenlenmesi ve
basımında emeği geçen Yetkin yayınevi yönetim ve çalışanlarına minnet ve teşekkürlerimi ifade etmek istiyorum.
Prof. Dr. Zafer GÖREN
İstanbul Nisan 2023