Avrupa Birliğinde İyi Yönetişim ve İyi İdare Hakkı

Bu kitap, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Avrupa Birliği ve Uluslararası Ekonomik İlişkiler Anabilim Dalında doktora tezi olarak “Kurumsal ve Maddi Boyutuyla Avrupa Birliğinde İyi Yönetişim İlkeleri ve İyi İdare Hakkı” adıyla Prof. Dr. Sayın Sanem BAYKAL başkanlığında, Prof. Dr. İlke GÖÇMEN, Doç. Dr. Mustafa Ayhan TEKİNSOY, Doç. Dr. Hatice YAZGAN ve Dr. Öğretim Üyesi Barış TEKSOY’dan oluşan çok değerli jüri tarafından 19 Ocak 2023’de oybirliği ile başarılı kabul edilen çalışmaya dayanmaktadır. Kitapta, yönetimden yönetişime geçişin içerdiği anlam yükünün çok disiplinli niteliği unutulmadan hukuk disiplini penceresinden “iyi yönetişim” ve “iyi idare hakkı” AB özelinde kurumsal ve maddi hukuk boyutları ile ortaya konulmaktadır.

Geleneksel yönetim yeteneklerinin yetersiz kaldığı noktalarda çözüm üretmek üzere iyi yönetişim ortaya çıkmıştır. AB’nin geniş üye yapısı ile birlikte karar alma süreçlerinde yaşadığı sorunlar iyi yönetişim ile aşılmaya çalışılmaktadır. AB’de yönetişim ise ulusüstü düzlemde karşılaşılan yönetim sorunlarının çözümü noktasında kendisini karakterize etmiştir. Avrupa Ombudsmanı’nın kuruluşu ile AB iyi yönetişiminin kurumsal çerçevesi oluşmuştur. Bu kapsamda AB’de iyi yönetişimin kurumsal boyutunun gelişimi hem normatif düzlemde hem de yeni kurumların inşası ile gerçekleşmiştir. Normatif düzlemdeki kurumsallaşma adımları ilk olarak esnek hukuk araçları ile ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, iyi yönetişim ilkelerini içeren Beyaz Kitap ve Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen Avrupa İyi İdari Davranış Kuralları iyi yönetişime ilişkin önemli esnek hukuk düzenlemeleri arasında yer almıştır.

AB Temel Haklar Şartı’nın anayasal bir karakterle bağlayıcılık kazanması ve böylece “iyi idare hakkı”nın da temel bir vatandaşlık hakkı olarak AB’de düzenlenişi AB iyi yönetişiminin gelişim seyrini farklı bir düzleme taşımıştır. AB’de İyi idare hakkı; “tarafsız, adil ve zamanında muamele hakkı”, “tazmin hakkı” ve “anlaşma dillerinden birinde yazışma hakkı”nı içerecek şekilde çerçevelenmiştir. Tarafsız, adil ve zamanında muamele hakkı; dinlenilme hakkı, dosyaya ve kişinin kendisiyle ilgili bilgi ve belgeye erişim hakkı ile gerekçe belirtme zorunluluğunu içermektedir. Umarım 6 Önsöz bu eser, “iyi yönetim” arayışındaki gayretlere deryada katre misali de olsa bir katkı sağlar.